Derleyen: Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Alışılmış kent anlayışına orijinal bir soluk getirecek olan The Line (Çizgi) doğrusal bir kent yaratma projesi olarak biliniyor. Suudi Arabistan çölde devasa uzunlukta bir kent inşa etmeyi planladığını açıkladığında bazıları gerçekleşebileceğini bazıları ise büsbütün bir hayal eseri olduğunu söyledi. ‘Line’ olarak da isimlendirilen bu kent, aslında iki gökdelenden oluşan ve başlangıçta 170 kilometre uzunluğunda olması planlanan, 9 milyon nüfusa mesken sahipliği yapması hedeflenen bir megakent. İşte Suudi Arabistan’ın veliaht prensi Muhammed bin Selman tarafından 2017 yılında başlatılan fütüristik kent kurma teşebbüsünün dikkat çeken ayrıntıları.
‘ŞİMDİYE KADARKİ EN YAŞANABİLİR ŞEHİR’
İlk kere 2017 yılında duyurulan çöl mega kentinin, Suudi Arabistan’ın nüfusunu artırma ve global ekonomik güç merkezi olma uğraşları kapsamında 2045 yılına kadar 9 milyon beşere mesken sahipliği yapması bekleniyor. Burada yaşayanlar, yıl boyunca karar süren bir mikro iklime sahip çölde hayatlarını sürdürecek ve gereksinim duydukları her türlü hizmete 5 dakikalık yürümeyle ulaşabilecek.
Kulağa epeyce çılgın gelse de birtakım uzmanlar bunun mümkün olduğu konusunda hemfikir. Suudi Arabistan’ın veliaht prensi Muhammed bin Selman, ‘The Line’ projesinin dizaynlarını açıklarken, “Şimdiye kadarki en yaşanabilir şehir” olacağını söyledi. Kızıldeniz kıyısında kurulacak kentin muazzam mühendislik muvaffakiyetinin yanı sıra yüzde 100 yenilenebilir güçle işleyeceğini de duyurdu. Yaklaşık 500 milyar dolara tamamlanması beklenen projedeki birinci basamağın da 319 milyar dolara mâl olacağı düşünülüyor.
EŞİ GİBİSİ OLMAYAN BİR ALTYAPI
The Line’ın dikkat çeken ana özelliği eşsiz altyapısı. Kentin farklı bölgelerini birbirine bağlamak için süratli ve tesirli yollar sağlayan yüksek süratli bir demir yolu çizgisi da inşa edilecek. Ayrıca tüm ulaşım büsbütün elektrikli olacak, bu da kenti etraf dostu ve sürdürülebilir hale getirecek. Kent, bölgenin doğal hoşluğunu ve biyolojik çeşitliliğini koruyup vurgulamak için doğal alanlarla çevrili olacak. Kent sakinleri, kentsel ömür ve tabiat ortasında bir ahenk yaratan yeşil parkların, göllerin, yürüyüş ve bisiklet yollarının tadını çıkarabilecekler.
Proje, Suudi Arabistan’ın geleceğin eşsiz ve yenilikçi kentini yaratma tutkusunu ortaya koyan çığır açıcı bir atılım görülüyor. Dünya çapında ise geleceğin kentlerini inşa etmek için ilham verici bir örnek olarak öne çıkarılıyor.
Danışmanlık şirketi Verisk Maplecroft’tan Torbjorn Soltvedt, yaptığı açıklamada, Neom kentinin dünyanın en büyük yeşil hidrojen tesisine konut sahipliği yapması ve güneş ile rüzgar gücünden yararlanmasının planlandığını belirterek, “Projenin eşi gibisi görülmemiş ölçeği ve maliyeti göz önüne alındığında Neom kentinin bir bütün olarak uygulanabilirliği belirsiz” dedi.
HER YERE YÜRÜYEREK 5 DAKİKADA ULAŞIM
Geleneksel nizamlarla karşılaştırıldığında, tek bir sınır üzerinde inşa kentlerin avantajları ortasında süratli işleyen toplu taşıma, tabiata kolay erişim ve daha eşitlikçi bir hayat usulü yer alıyor. Teorik olarak sonsuzluğa uzanan bu yapı, nüfus arttıkça da kolay kolay genişleyebilir. Lakin böylesi kentlerde insanların yaşamak isteyip istemeyecekleri büyük bir soru işareti olarak duruyor.
Projeye bakıldığında kent, kitlesel kentleşmeye ve iklim krizine bir tahlil olarak sunuluyor ve bölge topraklarının yüzde 95’ini koruyacak sürdürülebilir, araçsız bir ütopya olarak anlatılıyor. Tasarımcıları, tüm temel hizmetlere 5 dakika içinde erişilebileceğini ve tabiatın yalnızca 2 dakikalık yürüme uzaklığında olacağını tez ediyor. Kent genelindeki yapay zeka takviyeli teknolojinin sürdürülebilirliği artıracağını ve sakinlerin ömür beklentilerini en üst seviyeye çıkaracağını da söylüyorlar.
Uluslararası mimarlık firması DIALOG’un ortağı Mona Lovgreen, “Bir kent için yanlışsız bir hal yoktur. Kentler çoklukla doğal, kültürel, ulaşım, politik ve ekonomik faktörlere bağlı olarak vakitle evrimleşirler” diye konuştu.
TEPKİ GÖRÜNCE PLAN DEĞİŞTİ
Bu çöl yerleşiminde arabalar olmayacak, bir uçtan bir uca yüksek süratli trenlerle ulaşım sağlanacaktı ve bu sistem de yüzde 100 yenilenebilir güçle çalışacaktı. Lakin abartılı bulunan proje, amaçların gerçekçi olmadığı ve potansiyel olarak olumsuz ekolojik tesiri nedeniyle tenkitlere maruz kaldı. Proje için beklenen büyük dış yatırımların süratlice gerçekleşmemesi, devasa kentin planlarında da yavaşlamaya ve değişikliğe de sebep oldu. Projenin birinci basamağında 1.5 milyon olarak öngörülen nüfus, yaşanan maddi krizlerle bir arada 300 bin olarak güncellendi. Üretim etabında olan kentin akıbetinin ne olacağı ise şu an bir muamma.